facebook instagram

Deptak i centrum Krynicy

 

 

Łazienki Borowinowe – murowany budynek wzniesiony w roku 1881 w stylu eklektycznym. W pierwszych latach istnienia kierował nimi dr Henryk Ebers

 

 

  

Stare Łazienki - dawniej zwane mineralnymi, zbudowane w latach 1863-1864 z inicjatywy prof. dr Józefa Dietla. Projektowane przez Feliksa Księżarskiego – znanego architekta krakowskiego, autora projektu Collegium Novum U. J. Łazienki są jedną z najstarszych i najbardziej charakterystycznych budowli Krynicy. W chwili powstania były jednym z najnowocześniejszych obiektów tego typu w Europie.

 

Drewniany, otynkowany budynek posiada boczne ryzality i ozdobne belwederki. Wewnątrz istnieją 72 pokoje łaziebne z 82 wannami, sześcioma kabinami borowinowymi i dwoma natryskowymi, parowymi i „falistymi”. Na piętrze znajduje się 17 pokoi niegdyś mieszkalnych – obecnie zaadoptowanych pod zakłady kosmetyczny, fryzjerski, solarium, masaże oraz laboratorium analityczne.

 

 

 

Pijalnia Główna – monumentalna, nowoczesna budowla o stalowej konstrukcji, obudowana płytami aluminiowymi i całkowicie przeszklona. Wzniesiona została w miejscu dawnej liczącej prawie 100 lat Starej Pijalni z krytym deptakiem, po której jedyny ślad stanowi oszklony Zdrój Główny – źródło wytryskające przed nowym gmachem. Uroczyste otwarcie nastąpiło 19 lipca 1971 r. Do budynku doprowadzono większość krynickich zdrojów – oprócz Zdroju Głównego można tam skosztować „Zubera”, „Jana”, „Tadeusza” i „Słotwinki”. Na skarpie wewnątrz budynku znajduje się oranżeria, w której można podziwiać piękne okazy palm, daktylowców, rzadkich krzewów i roślin ozdobnych. W pijalni mieści się sala koncertowa na 350 miejsc – przez cały rok daje w niej koncerty Orkiestra Zdrojowa. Przy wejściu do sali widnieje tablica ku czci Rudolfa Zubera – badacza i odkrywcy krynickich źródeł, odsłonięta w roku 1981. Za salą znajduje się stała ekspozycja Krynickiego Towarzystwa Fotograficznego. W Pijalni odbywają się liczne targi, kongresy, wystawy, a także koncerty podczas Festiwalu im. Jana Kiepury. Pijalnia jest otwarta codziennie w godzinach od 6:30 do 18:00.



Stary Dom Zdrojowy – usytuowany w centrum deptaku, naprzeciwko Pijalni Głównej. Budynek został wzniesiono w 1889 r. w stylu neorenesansowym. Pierwotnie zwany był Dworcem Zdrojowym. Projektowali go dwaj zasłużeni dla Krynicy architekci – Julian Niedzielski i Jan Zawiejski. Wcześniej w latach 1810-1889 znajdował się w tym miejscu dom „Pod Barankiem” – ówczesne miejsce zebrań towarzyskich, przedstawień teatralnych i koncertów. Obecnie mieści się w nim sanatorium, restauracja i stylowa, zachwycająca wystrojem Sala Balowa, w której odbywają się koncerty, bale, recitale i bankiety. W północnym skrzydle mieści się pijalnia wody mineralnej „Mieczysław” czynna w godzinach od 10:00 do 18:00. Stary Dom Zdrojowy dzięki swemu pięknemu wystrojowi i doskonałej lokalizacji był ulubionym miejscem wypoczynku sławnych postaci. Gościł w nim m. in. Władysław Reymont, malarz Leon Wyczółkowski, aktorka Jadwiga Smosarska, a także marszałek Józef Piłsudski, na którego cześć wmurowano w południową ścianę budynku tablicę ufundowaną przez miejscowe społeczeństwo. Upamiętnia ona X rocznicę odparcia nawały bolszewickiej i choć zniszczona przez komunistów, została odsłonięta powtórnie 15 sierpnia 1990 roku.

Muszla koncertowa –
usytuowana pomiędzy Pijalnią Główną i Nowym Domem Zdrojowym. Została wzniesiona w latach międzywojennych, w miejscu dawnego pawilonu dla orkiestry z 1870 roku. W sezonie letnim występuje tu orkiestra zdrojowa. Tradycja koncertów umilających pobyt kuracjuszom sięga połowy XIX wieku, kiedy to popisywała się tu kapela górników solnych z Bochni i inne przyjezdne zespoły. Na froncie muszli umieszczona jest tablica ku czci Jana Kiepury.

 

Nowy Dom Zdrojowy – usytuowany po lewej stronie muszli koncertowej, okazały gmach. Zbudowany został w roku 1939 według projektu Witolda Minkiewicza (autora m. in. Politechniki Lwowskiej i Gdańskiej). Przedtem na miejscu tym znajdował się pensjonat „Pod Czarnym Orłem”, gdzie działała apteka Nitribittów „Pod Aniołem”.

W budynku Nowego Domu Zdrojowego na I i II piętrze znajduje się sanatorium, natomiast stylowy parter wyposażony w podcienie, kolumnadę i fontannę mieści jadalnię i część handlową. W sezonie letnim na schodach Nowego Domu Zdrojowego swój talent prezentują miejscowi artyści rzeźbiarze, malarze, ikonopisarze i twórcy rękodzieła ludowego.

 

 

Pomnik Adama Mickiewicza – usytuowany u zbiegu Deptaku i Bulwarów Dietla, pod samym zboczem Góry Parkowej. Pomysł jego ufundowania powstał w czasie przyjęcia wydanego w sierpniu 1883 r. na cześć przebywającego wówczas w Krynicy ostatniego z żyjących przyjaciół Mickiewicza – Edwarda Odyńca. Projektantem pomnika był krakowski rzeźbiarz – Antoni Popiel. Odsłonięcie nastąpiło 12 sierpnia 1906 r.

 

 

   

Kościół Przemienienia Pańskiego – znajduje się w parku, w okolicy wejścia na Bulwary Dietla. To najstarszy krynicki kościółek zwany „parkowym”. Projektantem wzniesionej w 1862 r. drewnianej świątyni był Feliks Księżarski. Jego ciekawa architektura nawiązuje do obecnego powszechnie na tym terenie budownictwa cerkiewnego. Zbudowany jest na planie krzyża, konstrukcja zrębowa, szalowana, dach kryty gontem. Wyposażenie stanowią dwa ołtarze z przełomu XIX i XX stulecia z obrazami ukazującym Przemienienie Pańskie i Matkę Bożą Częstochowską. Przy kościółku postawiono drewniany krzyż z 1910 r. – pamiątkę jubileuszu bitwy pod Grunwaldem. Msze Święte w każdą sobotę w okresie czasu letniego o godz. 10:00, odpust w uroczystość Przemienienia Pańskiego - 6 sierpnia



Pijalnia „Jana” – usytuowana jest przy alejce Nikifora Krynickiego, w odległości 300 m od Bulwarów Dietla, za mostem na Palenicy – na tzw. Janówce. W latach 80-tych XIX wieku istniały tu dwa drewniane pawilony nad źródłami „Józefa” i „Jana”. W 1923 r. dokonano ich gruntownej przebudowy wznosząc obecną pijalnię. Budynek usytuowany wśród parku pokrywa czterospadowy dach z kopułą i oświetlają stylowe latarnie. Zdrój „Józefa pierwotnie zwał się zdrojem „Dudzika”- od nazwiska właściciela zdroju. Gdy w roku 1880 źródło zostało zakupione przez Zarząd Zdrojowy, otrzymał nową nazwę na cześć dr Józefa Merunowicza (ówczesnego kierownika Departamentu Sanitarnego Namiestnictwa we Lwowie) dbającego o rozwój Krynicy. Nazwa drugiego zdroju związana jest z osobą dawnego kąpielowego o imieniu Jan, który przynosił wodę z niewykorzystanego źródła kuracjuszom pobierającym zabiegi borowinowe. Pijalnia czynna jest w godzinach 10:00-14.00, 14:30 – 18.00 (poza sezonem 10:00 – 13.00).

Pomnik dr Józefa Dietla „Wskrzesicielowi swemu wdzięczna Krynica” - znajduje się w parku u zbiegu Bularów Dietla, ulicy Zdrojowej, Pułaskiego i Piłsudskiego - na tzw. Plantach
im. dr Mieczysława Dukieta zasłużonego dla Krynicy (dawniej Plantach Dietlowskich). Wcześniej stał w miejscu dzisiejszej Pijalni Głównej. Autorem projektu pomnika był Leon Mieczysław Zawiejski, a uroczyste odsłonięcie odbyło się podczas Zjazdu Lekarskiego w 1900 r.

Obok znajduje się duża fontanna zwana „Setką”, szczególnie efektowna wieczorem przy świetle reflektorów.

 

  

 

Pomnik Nikifora Krynickiego – przy wejściu na deptak, przed nowopowstałą „Hydropatrią” znajduje się odlew z brązu postaci słynnego krynickiego malarza prymitywisty mający ponad dwa metry wysokości i ważący około 900 kg. Pierwotnie miał być jednak usytuowany przy ul. Pułaskiego, gdzie najczęściej za życia widywany był Nikifor. Autorem projektu jest prof. Czesław Dźwigała. Miasto uczciło w ten sposób 110 rocznicę urodzin malarza. 9 września 2005 r. uroczystego odsłonięcia pomnika dokonał prezydent RP Aleksander Kwaśniewski w towarzystwie prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa, gościa XV Forum Ekonomicznego w Krynicy. Nikifor był niezwykle barwną postacią, swoją „przenośną pracownię" rozkładał codziennie w różnych punktach uzdrowiska - z widzenia znali go więc wszyscy mieszkańcy i kuracjusze. Malarz został więc przedstawiony siedząc na ławce, z pędzlem w dłoni, w towarzystwie bezpańskiego psa, który symbolizuje sytuację samego Nikifora, który nie miał własnego domu i przynależności narodowościowej. Na pomniku umieszczono tablicę z napisami w języku polskim i łemkowskim.

Bulwary Dietla
ciągną się wzdłuż potoku Kryniczanka, równolegle do deptaku. Właśnie wzdłuż tej ulicy znajdują się najstarsze zabytkowe wille i pensjonaty. Od strony Starego Domu Zdrojowego stoją kolejno: „Romanówka”(budynek powstały w II połowie XIX w. Obecnie mieści Muzeum malarstwa Nikifora), „Węgierska Korona”(zbudowana w stylu pseudoszwajcarskim, pochodzi z roku 1880, dziś mieści pizzerię i kawiarnię), „Świteź”(również z 1880 r.), „Kosynier”(z roku 1880, obecnie od roku 1959 jest siedzibą Filii Państwowej Szkoły Muzycznej im. F. Chopina w Nowym Sączu), „Małopolanka”(jej wnętrza przywodzą na myśl atmosferę lat 20-tych ubiegłego stulecia), „Willa Białej Róży”(zbudowana w roku 1855, mieści kawiarnię „Maleńka” i restaurację „Krynicka” oraz zakład fotograficzny i sklep z artykułami regionalnymi),
„Witoldówka”
(wzniesiona w roku 1888. Właśnie tu znajdował się słynny Zakład Dietetyczny doktora Bolesława Skórczewskiego leczący choroby układu pokarmowego, serca, otyłość i cukrzycę. Po serii tragicznych pożarów niszczących kilka innych drewnianych zabytkowych pensjonatów „Witoldówka” została przebudowana, lecz murowany budynek przykryto zgodnie z pierwotnym wyglądem drewnianym szalunkiem zabezpieczonym przed ogniem), „Wisła”(koniec XIX w.) i „Biały Orzeł”(1857r.). Puste posesje obok „Węgierskiej Korony” i „Białej Róży” to miejsca po dwóch strawionych pożarem zabytkowych willach. Pierwsza – „Litwinka” – spłonęła w 1968r. Druga to okazała „Tatrzańska”, którą ten sam los spotkał 4 marca 1987r. (wybudowana w roku 1855 pierwotnie nosiła nazwę „Pod Lwem”i należała do najlepszych pensjonatów w Krynicy).

Muzeum Nikifora Krynickiego – Galeria Sztuki „Romanówka”-
na Bulwarach Dietla (Za Starym Domem Zdrojowym). Zostało otwarte w grudniu 1994 r. Zgromadzono tu obrazy i pamiątki po Nikiforze, malarzu samouku urodzonym około 1895 r., którego twórczość określona mianem sztuki naiwnej, zdobyła rozgłos również poza granicami Polski. Nikifor, stale mieszkający w Krynicy i od 1962 r. nazwany Krynickim, pozostawił po sobie ponad 2000 akwarelek. Malował na papierze, tekturze, pudełkach itp., a obrazki swoje sygnował podpisami, które często są bezsensownymi zestawami liter.


Obecna wystawa, inaugurująca działalność Muzeum Nikifora w willi "Romanówka" w Krynicy, jest najszerszą od tamtej pory prezentacją twórczości artysty w Polsce.

Obrazy zostały wybrane i zestawione tak, aby eksponując prace najbardziej wartościowe pod względem  artystycznym, przedstawić równocześnie wszystkie okresy twórczości Nikifora, techniki jakimi się posługiwał oraz charakterystyczne dla Jego malarstwa cykle tematyczne.

Do najstarszych, unikalnych wręcz dzieł, prawdopodobnie z okresu I wojny światowej, należą "Autoportret potrójny" i wieloobrazkowa kompozycja "Uzdrowienie chorej", a także sceny wojskowe. Z lat dwudziestych i trzydziestych, uważanych za najlepszy okres twórczości artysty, pochodzą wykonane akwarelą sceny we wnętrzach cerkwi i kościołów, kuchnie, urzędy i posterunki, banki i fabryki dolarów, pejzaże górskie z cerkwiami i kościołami, dworce i stacyjki kolejowe, autoportrety, architektura fantastyczna. Wśród prac z lat po II wojnie wyróżniają się rysowane kredkami chorągwie ze świętymi, gwasze z architekturą miejską, szkice ołówkowe, pensjonaty i wille krynickie.

Ważną częścią ekspozycji są pamiątki osobiste i warsztat pracy Nikifora, w tym skrzynki i kasety na farby i pędzle, różne przypadkowe kawałki papieru, jak np.: opakowania, zeszyty szkoleń, stare druki urzędowe, na których tworzył tak cenione dzisiaj obrazy. Także pieczęcie, które miały podkreślić rangę obrazka, nadać mu znaczenie urzędowego dokumentu. Listy proszalne, będące wizytówką malarza i własnoręcznie narysowany modlitewnik. Szczególnym eksponatem jest skrzynia Nikifora, "skarbiec" artysty, w której przechowywał swoje dzieła, i która nie raz była Jego jedynym miejscem do spania. Część dokumentacyjna wystawy to książki, katalogi i plakaty z wystaw krajowych i zagranicznych, artykuły i notatki prasowe.

Portrety fotograficzne artysty wykonane zostały przez Mariana Włosińskiego, prawnego opiekuna Nikifora w ostatnich latach Jego życia.

Obrazy zgromadzone na wystawie pochodzą ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Muzeum czynne:
Poniedziałek: nieczynne
Wtorek – sobota: 10:00- 13:00, 14:00- 17:00,
Niedziela: 10:00 – 13:00, 14:00 – 16:00.